Master Degree / Yüksek Lisans Tezleri

Permanent URI for this collectionhttps://hdl.handle.net/11147/3008

Browse

Now showing 1 - 4 of 4

Biçim Değiştirebilir Bir Karşılıklı Çerçeve Yapısının Tasarımı
(2025) Helvacı, İpek; Korkmaz, Koray; Özen, Gülçin
Karşılıklı çerçeveler, her elemanın komşu eleman üzerine yerleştiği ve bu organizasyonun oluşturduğu kapalı döngü sayesinde kendi kendini taşıyabilen yapısal sistemlerdir. Genellikle geçici yapılarda yaygın olarak kullanılmakta olup, ilkel barınaklara kadar uzanan bir geçmişe sahiptir. Karşılıklı çerçeve sistemlerinin en büyük avantajı, nispeten kısa elemanlar kullanılarak geniş açıklıkların geçilebilmesidir. Geleneksel karşılıklı çerçeve yapıları Asya'dan Avrupa'ya dünyanın birçok yerinde yaygın olarak görülse de, mimari uygulamalarda hareketli karşılıklı çerçeve sistemlerine ilişkin literatürde çok az örnek bulunmaktadır. Bu çalışma, farklı çokgen planlarla uyumlu olan bir hareketli çatı mekanizmasını geliştirmektedir. Mekanizma, montaj sırasında geometrik adaptasyon sağlamak amacıyla üç serbestlik derecesine sahip fan birimleri olarak tasarlanmıştır. Mekanizma, temelini bir karşılıklı çerçeve yapısından alarak kare, beşgen, altıgen ve sekizgen planlara uyarlanabilir. Karşılıklı çerçeve konfigürasyonlarında birer devre kapatılarak mekanizmanın eşzamanlı hareketini sağlayan tek serbestlik dereceli yapılar elde edilmiştir. Kinematik analizler, mekanizmanın farklı düzenlerdeki adaptasyon ve performansını göstermektedir. Sistem bağlantılarındaki karmaşıklıkları aşmak için 3 boyutlu baskı ile bir fiziksel model üretilmiştir. Bu çalışma, karşılıklı çerçevelerin yapısal davranışını yöneten ilkeleri uygulayarak dönüştürülebilir sistemlerin geliştirilmesine katkıda bulunmaktadır.
Mimari Yarışmalara Yapay Zekâ Entegrasyonu: Proje Değerlendirme İş Akışlarını Kolaylaştırmaya Yönelik Görev Tabanlı Bir Yaklaşım
(2025) Tunçok, Can; Kasalı, Altuğ
Mimari proje yarışmaları, değerlendirme süreçlerinde sekreterya ve jüri üyeleri için önemli zorluklar barındırmaktadır. Bu çalışma, gelişen yapay zekâ (YZ) araçlarının bu zorlukları hafifletmek, proje değerlendirme iş akışlarını optimize etmek ve özellikle sekreterya raporlama süreçlerini ve jüri karar mekanizmalarını kolaylaştırmak amacıyla nasıl entegre edilebileceğini görev tabanlı bir yaklaşımla araştırmayı amaçlamaktadır. Araştırma kapsamında, Türkiye'deki gerçek mimari proje yarışmalarından ve bazı açık kaynaklı eğitim verilerinden elde edilen dokümanlar üzerinde çeşitli YZ modelleri denenerek, jüri toplantı ses kayıtlarının otomatik deşifresi, yarışma paftalarındaki otopark gibi nesnelerin sayımı, pafta içi çizimlerin konumlandırılması, Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) ile çok kriterli karar verme desteği, kat planı segmentasyonu ve yarışma paftalarının sınıflandırılması gibi belirlenmiş görevler üzerinde deneysel çalışmalar yürütülmüştür. Elde edilen bulgular, YZ'nin jüri tutanaklarının hazırlanmasında %1.23-%5.74 Kelime Hata Oranı (WER) ile yüksek doğruluk ve önemli zaman tasarrufu sağladığını göstermiştir. AHP destekli değerlendirmelerde YZ, gerçek jüri kararlarıyla %89 oranında uyumlu sonuçlar üreterek finalist ve elenen projeler arasında ayrım yapabilmiştir. Yarışma paftalarının eleme aşamalarına göre sınıflandırılmasında ise YZ, rastlantısal tahminin üzerinde (%~57 test F1 skoru) bir başarı sergilemiştir. Ancak, mimari çizimlerin karmaşıklığı nedeniyle nesne sayımı ve kat planı segmentasyonu gibi görevlerde mevcut genel amaçlı YZ modellerinin performansı sınırlı kalmıştır. Sonuç olarak, YZ'nin mimari proje yarışmalarında tekrarlayan ve zaman alıcı görevlerde iş yükünü azaltma, süreçleri standartlaştırma ve değerlendirme süreçlerine yardımcı analitik araçlar sunma potansiyeli yüksektir. Bununla birlikte, YZ'nin yaratıcılık, bağlamsal anlayış ve nihai karar verme gibi insan uzmanlığı gerektiren alanlarda yalnızca destekleyici bir rol üstlenmesi ve etik hususların gözetilmesi kritik öneme sahiptir.
Üniversite Kampüs Binalarında Enerji Verimliliği ve Görsel Konforun Hedeflenmesi: Adaptif ve Adaptif Olmayan Gölgelendirme Sistemleri Optimizasyonu Üzerine Karşılaştırmalı Bir Çalışma
(2025) Avcı, Pelin; Ekici, Berk; Kazanasmaz, Zehra Tuğçe
Üniversite binaları, sosyal, idari ve eğitim amaçlı kullanıldıkları için yüksek enerji tüketimine sahiptir. Özellikle mimari stüdyolarda kullanıcıya hitap eden ve işlevsel çalışma alanları yaratma gereksinimi de bu talepleri artırmaktadır. Statik cepheler değişen çevresel koşullara ve bina sakinlerinin konfor ihtiyaç ve davranışlarına cevap vermede başarısız olduğundan çevre ve kullanıcı taleplerine göre adapte olabilen çözümlere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu çalışmanın odak noktası, İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü'ndeki mimarlık stüdyolarında görsel konforunu ve enerji verimliliğini artırmak için gölgeme cihazlarının iyileştirilmesidir. Cephe konfigürasyonları ve performans göstergeleri üzerinden adaptif ve adaptif olmayan gölgeleme cihazlarının performans etkilerini anlamak için 103 çalışmanın kapsamlı bir literatür analizi ile başlayan karma bir yöntem yaklaşımı kullanılmıştır. Çalışmada daha sonra Grasshopper, Honeybee ve Radiance araçları kullanılarak üniversite stüdyo alanının parametrik bir modeli oluşturulmuş ve aydınlatma enerjisi kullanımı, gün ışığından faydalanma ve kamaşma gibi 3 performans unsuru ele alınmıştır. Octopus, saatlik ve mevsimsel senaryolar için en iyi cephe konfigürasyonlarını belirlemek amacıyla optimizasyon yapmak için seçilen yapay zekâ aracıydı. Gün ışığı otonomisi, kamaşma ve aydınlatma enerjisi tüketiminin dengelenmesi söz konusu olduğunda, uyarlanabilir gölgeleme cihazlarının statik sistemlerden daha iyi performans gösterdiğini ortaya koymuştur. Adapte olabilen çözümler tüm mevsimlerde aydınlatma enerjisi tüketimini azaltmış, gün ışığı otonomisini %20'ye kadar iyileştirmiş ve en yoğun saatlerde kamaşma olasılığını rahatsızlık sınırlarının altına %5 düşürmüştür; bu sistemler aydınlatma enerjisi tüketimini toplamda %15 oranında azaltmıştır. Sonuçlar, kullanıcı ve, performans odaklı adapte olabilen cephe sistemlerinin konforlu ve sürdürülebilir öğrenme alanları sağlamak için ne kadar iyi çalıştığını vurgulamaktadır.
Urladam: Kırsalda Ortaya Çıkan Sanatsallaşma Üzerine Araştırma
(2025) Gül, Ceren Koçer; Aksugür, İpek Akpınar
Bu çalışma, kırsal dönüşüm sürecinde sanatın rolünü; özellikle kırsal soylulaştırma ve sosyo-mekânsal dinamikler üzerindeki etkisini incelemektedir. Kırsal alanların giderek kültürel ve ekonomik yatırım alanlarına dönüşmesiyle birlikte, sanatsal girişimler yerel kimliğin yeniden tanımlanmasında ve mekânsal üretimin şekillenmesinde önemli aktörler hâline gelmiştir. Bu bağlamda Urladam, kamusal-özel, kentsel-kırsal ve sanatsal-toplumsal alanların kesişiminde konumlanan bir 'eşik mekân' olarak ele alınmaktadır. Urladam'ın kırsal dönüşümdeki rolünü analiz etmek amacıyla arşiv araştırması, mekânsal analiz, haritalama ve derinlemesine görüşmelerden oluşan karma bir yöntem kullanılmıştır. Kuramsal çerçeve olarak Halfacree'nin (2006) 'kırsal mekânın üçlü modeli' benimsenmiş; bu model üzerinden Urladam'ın mekânsal yapısı, kamusal temsili ve gündelik yaşamla ilişkisi değerlendirilmiştir. Mekânsal analiz, Urladam'ın kent ölçeğindeki konumunu ve mimarisini incelerken; temsiliyet analizi, medya görünürlüğü, toplumsal algı ve kamusal imajına odaklanmaktadır. Kamusal katılım ve gündelik yaşam analizleri ise sanat etkinliklerinin toplulukla etkileşimi nasıl şekillendirdiğini ve mekânın Urla'nın günlük hayatına nasıl entegre olduğunu sorgulamaktadır. Bulgular, Urladam'ın yalnızca bir sanat mekânı değil, aynı zamanda kırsal dönüşüm sürecinde bir 'eşik' işlevi gördüğünü ortaya koymaktadır. Sanat üretimiyle birlikte kentsel ve kırsal dinamiklerin kesiştiği, sosyal sınırların yeniden tanımlandığı bir geçiş alanı olarak konumlanmaktadır. Ancak çalışma, erişilebilirlik, kapsayıcılık ve sanatın kırsal soylulaştırmayı hızlandırma potansiyeline dair eleştirel sorular da gündeme getirmektedir. Sonuç olarak, bu çalışma sanatın kırsal dönüşüm süreçlerine etkisini; sanat-mekân ilişkisini ve kırsalda sanat mekânlarının dönüşen işlevlerini tartışmakta, sanatın kırsal soylulaştırma üzerindeki rolünü eleştirel bir bakışla değerlendirmektedir.

Browse

Browsing Master Degree / Yüksek Lisans Tezleri by Department "Lisansüstü Eğitim Enstitüsü / Mimarlık Ana Bilim Dalı"